Natuurspoorjournaal #17 - Engerlingen

Merel- en egelwerk op een mosgazon in Norg.

Het trekt natuurlijk wel wat bekijks als je in een woonwijk een gazon staat te fotograferen. Of misschien is mostapijt een betere kwalificatie. Want op het betreffende stukje groen, voeren de grasachtigen een verloren strijd. De losse structuur van dergelijke 'grasmatten' zijn eldorado's voor engerlingen en emelten, de larven van respectievelijk (mei)kevers en langpootmuggen.

Naast dat de larven zelf al behoorlijk wat schade aan je gazon kunnen aanrichten, doen merel en egel graag een extra duit in het zakje. Want zij zijn namelijk dol op die eiwitbommetjes. Beter voer is nauwelijks denkbaar. En wie eerst een horde merels op bezoek heeft gehad, gevolgd door een paar egels denkt al snel dat er een stel wilde zwijnen je tuin heeft omgeploegd.

Zo stond ik daar dus in een keurige woonwijk in Norg te genieten van deze natuurlijke braspartij. Naast mij stopte een heer in en auto die past bij de allure van de woonwijk.
'Dat zijn emelten. Ik heb een goedje gekocht dat je er over sproeit. Dan ben je er zo vanaf.'
'Euh, ja maar ik vind diersporen nogal leuk en ben zo verbaasd over wat die egels kunnen aanrichten.'
'Egels? Ik dacht meer aan merels,' zei de man.
'Ook. Maar die diepe putjes van zijn van egels. Kijk daar ligt nog een mooie egeldrol.'

De man stak even zijn hoofd wat verder uit het autoraam en reed toen snel verder. Ik zag nog net hoe hij iets tegen zijn dochtertje op de achterbank zei. Ik denk dat het ongeveer de volgende strekking had: Als je die mijnheer in dat groene pakje ooit tegenkomt moet je heel hard naar huis rennen en vragen of mamma de politie belt. Afgesproken?

Natuurspoorjournaal #16 - Over egels en Noorderzon

Stadse egelpoep.

Noorderzon. Het is fijn om daar te zijn. Ik hou van kunst, van theater, van muziek. Ik geniet van mensen die dat doen waar ze heel goed in zijn en daarmee andere mensen verwonderen, irriteren of juist weer ontroeren.

Ik zag een leuke show van komiek Gigalov en genoot van het eigenzinnige geluid van The Silhouettes. Maar wat me het meest verwonderde was een visuele voorstelling in mijn eigen theater. In de hoofdrol een egel. Midden in de Oude Boteringesstraat, op weg naar het Noorderplantsoen, lag voor de Doopsgezinde kerk een kleine drol. Onmiskenbaar van zo'n uit de kluiten gewassen spitsmuis met stekels. Ik keek om me heen zag niets dan stenen. Op een enkele plek probeerde een grasspriet iets van de natuur te laten zien.

Maar ik zie hem gaan. Schuifelend door de stad, op zoek naar iets eetbaars. Ik hoor het gesnuffel, het gesmak als er toch ergens een stadsslak opduikt en ik zie voor me hoe hij even om het hoekje gaat om zijn behoefte te doen. Weet hij veel dat het niet zo netjes is vlak voor een kerkdeur. God zal het hem vast niet kwalijk nemen.

Zingen kan ik niet. Teken en schilderen is aan mij niet besteed. Een muziekinstrument begint spontaan te huilen zodra het in mijn handen valt. Ik ben geen kunstenaar. Helaas. Maar de kunst van het visualseren beheers ik tot in de puntjes. Jammer dat mijn theater maar heel klein is. Anders zou ik het graag met anderen delen. Het liefst ergens op Noorderzon.

Dierspoorjournaal #15 - Ratten

Viersprong van een bruine rat. 

Leuke hobby, dat geouwehoer over diersporen. Maar zo af en toe slaat de twijfel toe. Zie ik dingen die er eigenlijk niet zijn of anders zijn dan ik ze wil zien. Vandaag liep ik even bij een nieuw aangelegde faunabuis langs. De buis loopt ongeveer parallel aan een beek onder de weg door. Voor de ingang van de buis waren tientallen prentjes te zien en nog beter, ze gingen de buis in. Hoera, het werkt.

De grote vraag is natuurlijk, welk beest had de buis ingewijd? Al snel zag ik dat het om prentjes van een woelrat- of bruine rat ging. Die zijn (meestal) lastig van elkaar te onderscheiden. En toch gaat mijn geest interessante dingen doen. Het was namelijk een typische setting voor een woelrat. En omdat die setting zo typisch is, ga je de feiten er vanzelf bij zien. Zoals in een heel slecht politie-onderzoek zeg maar.

Want toen ik wat beter keek, zag ik steeds meer prentjes in een 'viertje' bij elkaar staan. Dit spoortype is heel karakteristiek voor ware muizen. Ze ontstaan als bijvoorbeeld een bosmuis of bruine rat in 'sprong' is gaan. Soms overlappen de prenten van de achterpoten die van de voorpoten. Maar hier, zag ik een 'viertje' waarbij de grotere achterpoten met vijf tenen (soms zijn er maar drie of vier te zien) de kleinere voorpoten met vier tenen (meestal zijn er maar drie te zien) voorbij hadden gestreefd. Bent u er nog?

Dus of de woelratten in de Peestermaden waren zo jaloers op het elegante gehup van de bruine ratten dat ze zich in recordtempo hebben geëvolueerd tot halve kangoeroes of de bruine ratten in het gebied zijn buitengewoon lenig. Ik hou het voorlopig maar even op dat laatste.

Dichtdingen - Spoor

Spoor van een das. 

Door het bos,

vol van vocht.

Roodborsten

prevelen een

regenliedje. 

Opspattend 

zand tekent 

een landkaart

op mijn broek.

Ik volg het 

juiste spoor. 

Vleugje wildernis #3 - Onzichtbaar mooi

Jonge vos op de uitkijk. Foto Jan Duker (www.janduker.nl)

'Kun je hier overdag ook vossen zien', vraagt E. mij terwijl we langs het Oude Robbegat in het Lauwersmeergebied wandelen. Hij heeft het nauwelijks gezegd of ik zie even verderop een prachtige vos scharrelen. Aan de forse kop en dito staart meen ik te kunnen opmaken dat het een rekel (mannetje) is. Minutenlang kunnen we hem volgen totdat hij door het duindoornstruweel uit het zicht raakt. 'Euh, ja dus', is mijn wat beduusde antwoord.

De vos is misschien wel het meest omstreden dier in de Nederlandse natuur, volgens mij schreef ik er al eerder over op dit blog. Er schieten mij dan ook meteen allerlei uitspraken te binnen van mensen die ik in mijn glansrijke loopbaan als boswachter heb ontmoet:
'Ik zie nooit een vos.'
'Er zijn veel te veel vossen. Ze vreten alles op.'
'Die moet je doodschieten van mijn vader.'
'Dassen zijn mooie beesten, maar vossen daar ben ik fel op.'
'Vossen verspreiden hele enge ziektes zei mijn buurman laatst.'
'Jij vindt toch ook dat er te veel vossen zijn?'
'De vossen hier opereren in roedels. Geen schaap is meer veilig op deze manier.' (ik verzin dit niet!)
'De vos is mijn lievelingsdier, omdat ze mooi zijn.'
Deze laatste uitspraak van een kind, doet me even terugdenken aan de film Le renard et l'enfant waarin een meisje vriendschap probeert te sluiten met een vos. Een sterk geromantiseerd verhaal natuurlijk, maar het geeft - net als bovengenoemde uitspraak - wel weer hoe je ook naar dergelijke dieren kunt kijken. Maar dat terzijde.

Terug naar het avontuur in het Lauwersmeer. Want niet veel later kreeg dat een spectaculair vervolg. Een andere vos - waarschijnlijk een moer - galoppeerde met een prooi in haar bek door het ondiepe water. Ze verdween in dezelfde richting als de rekel even daarvoor. Het leek me sterk dat het een paar was dat nog kleine jongen had, maar dat deed er even niet toe. Het was een fantastisch gezicht om een wild dier letterlijk en figuurlijk in haar element te zien. Dit beeld vergeet ik echt nooit meer.
E. probeerde op te sommen waar je in Nederland, in het wild overdag vossen kunt bekijken. Oostvaardersplassen, Noord-Hollandse duinen en verder? Misschien zijn er nog meer plekken, maar het is een feit dat het eerder uitzondering is dan regel. Wie vossen wil zien, moet een nachtbraker worden. Of jager. Want het schijnt dat jagers die een zogenaamde lichtbakvergunning hebben 's nachts ook struikelen over de vossen.
Ik vind (laat ik ook eens wat vinden) dat dit anders moet. Waarom vinden we het heel normaal dat je in diverse buitenlanden overdag struikelt over de wilde dieren, terwijl we het eenmaal weer thuis van vakantie net zo normaal vinden dat we veel wilde dieren naar de randen van de dag drukken? Een wandeling in de natuur wordt zoveel leuker als je ook beesten ziet. Toch? Om met Hans Sibbel (Lebbis) te spreken: 'Het kan, hè mensen. Het kan. Als we maar willen.'

Dit alles ging nog eens door me heen toen ik vanochtend op het Noordsche Veld een keutel van een vos vond. De drol bestond voornamelijk uit de restanten van tientallen mestkevers. Klotenbeesten, dacht ik. Ze vreten echt alles op. Glimlachend fietste ik verder. Misschien is de vos ook wel gewoon mijn lievelingsdier. Alleen al omdat ze zo mooi zijn.