Mijn huis loopt leeg

Vandaag wordt in de Tweede Kamer gedebatteerd over het zogenaamde natuurakkoord. Toen ik dat woord vanochtend bij het ontbijt door mijn hoofd liet gaan, raakte ik steeds meer in de war. Het is toch gek dat we akkoorden sluiten over iets wat feitelijk niet van ons is. En de natuur is niet van ons, die is van zichzelf, denk ik nog steeds in al mijn onschuld of naïviteit zo u wilt. Om te beginnen vind ik het al raar dat grond verhandeld wordt. Van die grond zijn zoveel meer organismen afhankelijk dan alleen wij mensen. Op het moment dat wij een stuk grond in kaart hebben gebracht en er een financiële waarde aan hebben gekoppeld, is het ineens verhandelbaar. Alle planten en dieren die op dat stuk grond leven, zijn in hun voortbestaan overgeleverd aan diegene die zich vanaf dat moment eigenaar noemt. Aan de andere kant, als je niet iets regelt wordt het met zoveel mensen ook een zooitje, maar het blijft knagen.

Kronkel
De kronkel in mijn hoofd bracht me naar mijn boekenkast. Ooit kreeg ik van een collega het boekje Hoe kun je de lucht bezitten? De tekst in het boekje is uitgesproken door Seattle, een van de leiders van een Indianenvolk van wie de Amerikaanse regering rond 1850 een stuk land wilde kopen. De Indianen wilden geen land verkopen, of beter ze konden het niet. Ze voelden zich namelijk geen eigenaar van het betreffende stuk land ook al woonden ze er al honderden jaren. Voor de Amerikaanse regering was dat aanleiding om het land niet te kopen, maar gewoon te confisqueren. Een en ander werd nog wel geregeld in een verdrag, maar het kwam er op neer dat de Indianen gewoon moesten verkassen. Bij het ‘tekenen’ van het verdrag sprak Seattle de volgende woorden: ‘Hoe kun je de lucht, de warmte van het land kopen of verkopen? Dat is voor ons moeilijk te bedenken. Als wij de prikkeling van de lucht en het kabbelen van het water niet kunnen bezitten, hoe kunt u het dan van ons kopen? (…) De mens heeft het web van leven niet geweven. Hij is slechts één draad ervan. Wat hij met het web doet, doet hij met zichzelf.’

Gebeiteld
Deze woorden staan ergens in mijn bewustzijn gebeiteld. Ze borrelden vanaf zondag langzamerhand weer naar de oppervlakte. In de melkfabriek in Bunne werd de documentaire Onland van Dinanda Luttikhedde en Ellenoor Bakker vertoond. Na afloop mocht ik met een wethouder en een agrariër in debat over de thema’s die in de film worden aangestipt. De belangrijkste is de band die je als mens met land, een stuk grond kunt hebben. Ik blijf dat een moeilijk begrip vinden. Het wordt me ook vaak verweten, dat ik er geen gevoel bij kan hebben. Ik ben immers een ambtenaar die niet met veel pijn en moeite een stuk land op de natuur heeft gewonnen. Waar je nu aardappels of bieten op kunt verbouwen, waar je koeien kunt laten grazen. Een stuk land dat monden kan voeden, honger kan stillen. Ik kan elke maand mijn hand ophouden en hoef daar nagenoeg niets voor te doen. In de ogen van sommigen.

Thuis
Ik heb inderdaad niet op die manier een band met een stuk grond, ik bezit wel een stukje land van ongeveer 100 vierkante meter. Hierop staat mijn huis. Een fijn huis. Planten en dieren hebben meestal geen vast huis. Wat wij over het algemeen de natuur noemen is eigenlijk hun huis. En als je er vanuit gaat dat een mens ook een dier is, delen wij dus hetzelfde huis. Ik weet dat je daar, of wij wel of geen dieren zijn, vanuit allerlei religieuze en seculiere invalshoeken totaal anders over kunt denken, maar ik vind, of ik voel het zo. Wij zijn slechts een draad van het web, wij maken deel uit van wat ‘natuur’ is. Als we een akkoord sluiten over natuur, sluiten we dus ook een akkoord over onszelf. Met die wetenschap is het misschien gemakkelijker om nog eens beter na te denken over wat we in godsnaam allemaal aan het doen zijn in dit land. Wat zit ons nu zo in de weg. We zijn zo’n beetje het rijkste land ter wereld, maar hebben wel de minste natuur in Europa. Wat is het probleem nu eigenlijk? Wat gaat er niet goed?

Holodeck
Het moet wel zo volgens sommigen, anders stokt de economie, verliezen we de race. Het landschap is ook altijd in beweging geweest, zei een van mijn debatgenoten zondag. Dat is goed. Dat geeft ruimte, mogelijkheden. Inderdaad, maar dat ging tot de 19e eeuw met een snelheid die voor veel planten en dieren (en dus mensen) enigszins bij te houden was. Hoe positief ik ook in het leven sta, ik zie om me heen dat in rap tempo planten en dieren verdwijnen. Ik voel me daar niet goed bij. Mijn huis loopt leeg. En ik vrees dat het 'natuurakkoord' dat niet gaat veranderen, integendeel.
Seattle verwoordde het als volgt: ‘Wat is de mens zonder dieren? Als alle dieren weg zijn, zal de mens sterven aan een gevoel van grote eenzaamheid. Want wat er gebeurt met de dieren, gebeurt spoedig met de mens. Alle dingen hangen samen.’

Er zijn ook mensen die er naar uitkijken. Nederland als een grote asfaltvlakte. Een keer per jaar Roundup erover en klaar. Op een Holodeck, zoals in Startrek, beleven we dan wel hoe prettig ons oude huis eigenlijk was.

Epiloog

Curieuze nabrander. Als ik op Internet zoek naar een plaatje van Chief Seattle, die eigenlijk Sealth heette, krijg ik de vraag van Google 'Bedoelde u Stealth bommenwerper?' Nee, dat bedoelde ik niet...