Roodbuiken en zwartbuiken

Zwartbuikwaterspeeuw, Steenbergerloopje, 13 oktober 2017.

Van waterspreeuwen kan ik aardig van slag raken. In positieve zin dan. Mijn eerste zag ik in 1991 bij het ijsbaantje op Schiermonnikoog. Ik was, 18 jaar oud, op pad met een excursie van Avifauna Groningen. Dankzij de onvolprezen site natuurtijdschriften.nl vond ik een verslagje van die bijzondere waarneming. De vogel liet toen prachtig alle in mijn vogelgids genoemde kunstjes zien.

In de decennia daarna zag ik watespreeuwen in de Eifel, Ardennen, Harz, Zwitserland, Engeland en in Noorwegen. Vooral in Zwitserland heb ik uren langs snelstromende beekjes gelegen om waterspreeuwen te observen en fotograferen. Ik was benieuwd of ik iets kon achterhalen van hun voedselkeuze, want wat ze onder water zwemmend van die beekbodem snaaiden vond ik razend interessant. Echt veel wijzer werd ik niet. Heel af en toe zag ik ze met een of ander insect weer boven komen, maar meestal was die al in de maag verdwenen of lukte me het niet om het insect te determineren van die afstand of ze werden in vliegende vaart naar de jongen gebracht. Ook het fotograferen bleek niet echt succesvol. Ik heb slechts 1 acceptabel plaatje in mijn archief zitten.

Ondersoorten
Pas veel later kwam ik er achter dat er twee (onder)soorten waterspreeuwen zijn, zwartbuiken en roodbuiken. (In mijn eerste vogelgids Zien is kennen wordt de waterspreeuw in het geheel niet behandeld). De zwartbuiken, zoals die op Schiermonnikoog, komen voor in Scandinavië en in grote delen van Frankrijk. De roodbuiken komen voor in Midden-Europa, maar ook in Groot-Britannië.  In Zuid-Limburg heeft een paar keer een waterspreeuw gebroed en dat bleken dan weer roodbuiken. Dat lijkt een wat rare verdeling en hoe het precies zit met de verspreiding van de twee, kan ik niet achterhalen.

Roodbuikwaterspreeuw, 's Charl, Zwitserland, april 2005.

Deze week dook er een waterspeeuw op bij de vistrap achter het Sterrenbos van Mensinge. Het bleek een zwartbuik (bijna alle dwaalgasten blijken zwartbuiken) en tot grote vreugde van de fotografen was hij nogal mak. Nou ben ik niet meer zo van het twitchen (vroeger heb ik honderden kilometers gefietst om bijzondere vogelsoorten aan mijn jaarlijst te kunnen toevoegen), maar voor deze waterspreeuw maakte ik toch graag een uitzondering. Ik liet mijn teletoeter in mijn fietstas glijden en kachelde vol goede moed richting Roden.

Toen ik rond een uur of elf bij de vistrap aankwam zag ik al aan de houding van de aanwezige fotografen dat de vogel gevlogen was. Een stuk of vijftien lotgenoten, waarvan veel in camouflagetenue, leunden wat achterover en maakten een praatje met de buurman. De vogel zou wel snel terugkomen was de optimistische gedachte. Ik keek wat om me heen. Zag een paar verse otterprenten in de beekoever staan, genoot van de overvliegende koperwieken en de joelende boomlevers in het bos. Maar na een uurtje vond ik wel best en fietste naar Roden voor een krant, een broodje en koffie.

Prachtig schouwspel
Op de weg terug naar huis, zag ik bij het Steenbergerloopje een bewegend bolletje op het stuwtje. Dat moet hem zijn schoot door mij heen. Op een meter of tien afstand bracht ik mijn telelens in stelling en schoot in no time 150 plaatjes van de zwemmende, duikende en krabbende watespreeuw. Wat een prachtig schouwspel!

Nadat ik genoeg foto's had gemaakt, fietste ik langs de ochtendlocatie. Het was inmiddels twee uur en daar zaten waarempel dezelfde mensen als drie uur eerder. Nog steeds even vrolijk, wachtend op een waterspreeuw die dus een paar honderd meter verderop zat. Toen ik dat vertelde bleven ze allemaal gewoon op hun post. Hij komt vanzelf weer, was nog steeds het idee.

Eenmaal thuis drukte ik ietwat gespannen het SD-kaartje in de computer. Een voor een verschenen de plaatjes in beeld. Van de 150 bleek er slechts eentje scherp. Heb ik weer. Dus, in plaats van dat ik gewoon blij was met de prachtige waarneming, werd ik zowaar wat chagrijnig door de mislukte foto's. En om dat gevoel weer wat te verdrijven, besloot ik er maar een stukje over te schrijven.

O ja, en ik had nog een filmpje gemaakt. En dat is misschien nog wel leuker...