Boeken - Korte lijst Jan Wolkers Prijs 2014

De genomineerde boeken voor de Jan Wolkers Prijs 2014

Das ook wat. Zijn twee boeken die ik met heel veel plezier heb gelezen, genomineerd voor de Jan Wolkers Prijs 2014. Een prijs voor het beste natuurboek, vernoemd naar de in 2007 overleden blootloper, schrijver en natuurliefhebber. Het eerste boek dat ik onlangs las op Vlieland is De Wadden van Matthijs Deen. En het tweede boek waar ik geregeld weer een stuk in herlees is het prachtige Wild en bijster land over de Planken Wambuis van Paul Abels en vele anderen. Maar het maffe is, ik denk sinds ik het berichtje over de genomineerden op de shortlist las niet aan wie de prijs uiteindelijk gaat winnen, maar vooral over de vraag: wat maakt eigenlijk een natuurboek een écht natuurboek?

Hoe eng moet je, om te beginnen, natuur eigenlijk opvatten in het woord natuurboek. Letterlijk zou het boek moeten zijn over 'een niet door de mens gewijzigde omgeving of omstandigheden' (Van Dale Handwoordenboek Hedendaags Nederlands). Maar de versie die ik nog steeds gebruik stamt uit 1998, dus misschien is er wel iets veranderd in de tussentijd. Voor mobiel - om maar eens een dwarsstraat te noemen - wordt daarin nog de uitleg gegeven: 0.1 niet aan één plaats of positie gebonden 0.2 gevechtsklaar. Over de Nokia 6310 wordt met geen woord gerept, terwijl deze oer-mobiel toch al weer een jaar of vijf uit de mode is.

Wild en bijster land gaat bijvoorbeeld over een gebied dat door en door onder invloed is geweest van de mens en dus zou het volgens Van Dale eigenlijk geen natuurboek zijn. Maar wat is het dan wel? Ik schreef er al eerder over. Zie hier en hier. Wat Van Dale eigenlijk ook zegt is dat de mens geen deel uitmaakt van de natuur. Dat zij er als het ware buiten staat. Maar als je er vanuit gaat dat de mens een wat veredelde diersoort is, zoals ik nog steeds doe, wordt het met Van Dale in de hand wel een stuk minder gezellig in de natuur. Ik vond Jan Wolkers, die in zijn niksende nakie over Rottumerplaat banjerde en zonder de hulp van Lenie 't Hart een zeehond redde, er bovendien heel natuurlijk uit zien.

De scheidslijn tussen natuur en cultuur is natuurlijk ook maar dunnetjes. Ik snap ook wel dat je de petrochemische industrie in Pernis niet tot onze topnatuur rekent, maar als innovatie en vooruitgang per definitie onnatuurlijk zijn, hoeven we ook niet meer op de banken te staan als een chimpansee er na drie uur ploeteren in slaagt met een stokje een pinda uit een fles te wurmen. En dan zijn gierzwaluwen (het onderwerp van een andere genomineerd boek geschreven door Remco Daalder) ook geen natuur meer. Ze broeden immers voor 100% onder door mensen gemaakte dakpannen. En is het boek over Alfred Russel Wallace (Alexander Reewijk), een van mijn helden, al helemaal geen natuurboek. Die beste man deed niets anders dan vlinders opprikken en bijzondere vogels doodschieten. En ook Bibi's doodgewone dierenboek is dan geen natuurboek, want ik heb nog nooit een egel gezien met maar drie tenen aan elke voet.

En nu? Geen idee eigenlijk. Misschien moet ik het prachtige boek Spiegel van de natuur van Matthijs Schouten maar weer eens ter hand nemen. Als ik het allemaal niet meer weet, zet hij me nog wel weer eens op het juiste spoor. Dat boek is niet genomineerd trouwens. Toen het uitkwam, zat Jan Wolkers nog iedere dag fris en fruitig in een krop sla te turen, op zoek naar beestjes.

Hier staat een berichtje met een korte beschrijving van alle genomineerde boeken.