De duetroffel

President Poetin zal er niet van wakker liggen en ook op de onderhandelingen in het Catshuis zal het wel geen invloed hebben, maar ik vond het wereldschokkend nieuws. Mijn ontdekking dat het vrouwtje van de grote bonte specht ook roffelt in deze tijd van het jaar. Wilfred Alblas van Natuurmonumenten vroeg zich meteen terecht af hoe daar rekening mee te houden bij het inventariseren van broedvogels. Immers, veel vogelaars zullen een roffelende bonte specht noteren als een 'territoriumindicerende waarneming (TIW)' zoals het zo mooi staat in de handleiding van SOVON, u weet wel die onvolprezen club die nauwekeurig bij houdt hoe het de vogelstand in Nederland vergaat. Overtelling ligt dus op de loer: een plus een is niet altijd twee.

Helaas zegt de hierboven aangehaalde handleiding niets over wat zo'n territoriumindicirende waarneming precies is. Ook in de vogelgidsen geen opmerkingen over het roffelen der vrouwtjes. Daarvoor moet je even het al even onvolprezen boekwerk Vogelinventarisatie uit 1989 van Fred Hustings c.s. uit de kast halen. Even het stof eraf blazen en daar staat het: roffelen is een TIW. Even verder: 'Daar zowel ♂ als ♀ roffelen (het ♂ meer als het ♀) en de vogels soms over afstanden van honderden m rondvliegen, zijn de waarnemingen vaak moeilijk te interpreteren.'

Ook in de vogelbijbel van Glutz vn Blotzheim staan er een paar regels over. Ene meneer Tracy ontdekte al in 1938 dat het vrouwtje ook roffelt en dat het iets te maken heeft met de 'Paarungsaufforderung'. Nu is mijn Duits niet zo heel goed, maar volgens mij betekent het zoiets als het bevestigen van de band tussen haar en de man van haar toekomstige kinderen. Wat ik zag was inderdaad van verterende schoonheid. In de verte hoorde ik een grote bonte specht luid roffelen. En heel dichtbij hoorde ik telkens een roffelend antwoord. Veel zachter weliswaar, maar toch. Normaal was ik denk ik doorgefietst, maar deze keer stapte ik van mijn fiets om toch even te kijken. Als snel had ik de vogel in beeld en zag tot mijn grote verbazing dat het een vrouwtje was. Telkens als de specht verder weg een luide roffel ten gehore gaf, onderbrak het vrouwtje haar voedselvergarende activiteiten en klom snel naar een dood stuk takeinde. Hierop produceerde zij haar roffel. Prachtig, ik ben er nog van ondersteboven.

In die soort gevallen bel ik altijd even met Willem van Manen. Als je iets wilt weten over spechten, uilen, wespendieven of eigenlijk alle vogels, dan weet hij altijd (veel) meer dan jij. Omdat hij een excellent waarnemer is. Willem had het inderdaad wel gezien en natuurlijk ook beschreven. Hij noemde het een duet en daarmee is wat mij betreft het mooiste woord van 2012 nu al geboren: de duetroffel.



Vrouwtje grote bonte specht (zonder rood petje en niet die van de duetroffel).