Onderzoek

Deze pagina gebruik ik vooral om nieuwtjes rond de verschillende onderzoekjes waar ik me mee bezighoud te melden. In bredere zin ben ik erg geïnteresseerd in hoe bossen zich in Nederland ontwikkelen en hoe planten en dieren daar op reageren. Mijn onderzoek richt zich vooral op roofdieren maar ook op ree, wild zwijn, eekhoorn, gaai, raaf en aan bos gebonden roofvogels. Omdat het zoeken naar en interpreteren van sporen mijn grote passie is, richt ik me veelal op verspreidingsonderzoek en het terreingebruik van genoemde soorten. Ik ga geregeld naar het buitenland op zoek naar sporen van grote roofdieren als lynx en wolf. De Harz in Duitsland is een van de gebieden waar ik graag kom.

12 september 2015 Keelvlekken in Veenhuizen

Het afgelopen jaar hebben Tonnie Sterken en ik een stevig cameravalonderzoek gedaan naar het voorkomen van boommarters in de boswachterij Veenhuizen. Hans Kleef doet hier al bijna 20 jaar onderzoek naar voortplanting van boommarters en de laatste jaren vinden we niet meer dan 1 nest. Aan de hand van de vele sporen die we tegenkomen en toevallige waarnemingen via cameravallen, werd het vermoeden echter steeds groter dat we 'iets' missen. En dat klopt.

We hebben door het plaatsen van cameravallen in een grid-opstelling kunnen vaststellen dat er in het winterhalfjaar van 2014-2015 in het onderzoeksgebied, op basis van een keelvlekanalyse, minstens 7 verschillende boommarters leven. Dat onderzoek hebben we afgelopen zomer herhaald, maar daarbij hebben we slechts op 1 plek een boommarter vast kunnen leggen. Ook hebben we dit jaar maar weer 1 nest kunnen vinden. Nu is natuurlijk de vraag, waar blijven al die maters in de zomer? Of zijn ze er gewoon en hebben ze geen belangstelling voor het voedsel bij onze cameravallen?

We gaan het onderzoek deze winter herhalen om te kijken welke dieren er nog zijn. In de loop der jaren wordt het hopelijk vast duidelijk hoe het nu ongeveer zit met die boommarters in ons onderzoeksgebied.

Omdat een echte bioloog me had verteld dat je wilde dieren geen menselijke namen mag geven, is dit nu BmN1


14 februari 2014 Keelvlekken

Een mooi voorbeeld hoe gevarieerd de keelvlek van individuele boommarters kan zijn. Drie verschillende dieren die af en toe langskomen bij het kadaver van een ree.



16 juli 2013 Steenmarter op de voerplek

De cameraval staat nog steeds bij de voerplek in de buurt van de voormalige nestboom. Om de drie dagen smeer ik een kleine klodder pindakaas op de stronk. Net genoeg om de loop op de plek te houden. Steeds was Vera de enige die langs kwam, maar op 4 juli verschijnt ineens een vrij forse steenmarter in beeld. Hij (ik vermoed dat het een man is) ruikt even maar is ook vrij snel weer vertrokken. Ik zie hem in ieder geval niet weer op de beelden en als ik niet goed wakker was geweest had ik waarschijnlijk niet opgemerkt dat het om een andere marter ging. In de twee onderstaande filmpjes zie je eerst Vera, een boommarter en daarna de steenmarter.

Een van de vele opnames van Vera. 


De steenmarter. Zelfs op de ir-beelden is te zien dat de bef witter is. De bef loopt door op de voorpoten (vooral bij het weglopen goed te zien aan de linkerflank). Ook valt mij de driehoekige plattere kop met kleine oren op. Maar eerlijk is eerlijk, in eerste instantie zag ik het vooral omdat het een veel groter dier is dan op het andere filmpje.

29 juni 2013 Verhuisd

Gisteravond bleek dat Vera inderdaad haar jongen, nu acht weken oud, heeft verhuisd. En eigenlijk is dat ook niet zo gek. De nestboom staat langs een breed pad waar bovendien nog wel eens een auto langsrijdt en waar mensen hun hond uitlaten. Als jonge boommarters twee maanden oud zijn, gaan ze de wereld verkennen. Ze klimmen uit de nestholte en vallen op de grond. Vervolgens proberen ze, al of niet begeleidt door de moeder, terug te klimmen naar het hol. Juist in deze fase zijn ze erg kwetsbaar en worden de jongen geregeld gegrepen door een loslopende hond. Vandaar mede ook de aanlijnplicht in sommige natuurgebieden. Maar leg dat maar eens uit tegenwoordig.
Hoe dan ook. Moeders heeft hopelijk een veiliger plek opgezocht. De jongen kunnen zich nog niet redden en zijn nog weken afhankelijk van prooien die door de moeder worden binnengebracht. Begin volgende week ga ik nog even bij de inmiddels lege buizerdnesten langs in mijn onderzoeksgebied. Misschien tref ik de jongen daar nog in blakende gezondheid aan, ongeveer zoals natuurvriend Tonnie Sterken ze een paar jaar geleden aantrof 'aan de andere kant' van de boswachterij.

Jonge boommarters (van het tweede jong is alleen een oortje te zien) op een oud buizerdnest. Deze  foto is te gemaakt op  13 mei 2008. In dat jaar werden de jongen bijna zes weken eerder geboren dan dit jaar. 

24 juni 2013

Het moertje (ik heb haar voor het gemak Vera genoemd) van het filmpje hieronder volg ik nu bijna drie maanden. Begin april vond ik marterkeutels bij een boom die nog nooit eerder als nestboom in gebruik was geweest bij een boommartervrouwtje. Eind april controleerde ik de holte waarin toen een boommarter prinsesheerlijk lag te slapen. Op 14 mei checkte ik deze nestholte voor de tweede keer met de hengcam. Op dat moment lagen er 2 jongen van ongeveer 14 dagen oud in het nest.
Stilletjes hoopten we op een tweede nest in de boswachterij Veenhuizen, maar een nestboom die al een aantal jaren achter elkaar gebruikt wordt, bleef vooralsnog leeg. In de derde week van mei zag Hans Kleef dat deze boom toch bewoond was. De eerste nestboom bleek na een check echter leeg te zijn. Dit kon niets anders betekenten dan dat het om hetzelfde moertje ging dat haar jongen van 3 weken oud over een afstand van 1,5 km had verhuisd. Moet je je dat even proberen voor te stellen! Ze vervoeren die kleine jongen in de bek.
Vanaf begin juni ga ik bijna elke dag even bij de nestboom kijken. Op die manier kom ik bijvoorbeeld veel te weten over welke prooien ze aanvoert. Eerder deze week vond ik veel veertjes van nestjonge appelvinken onder de boom, gisteren lagen er drie jonge spreeuwen onder de boom, klaar om naar boven te worden gebracht.
Maar het allermooiste is natuurlijk om de jongen te zien die nu voorzichtig de wereld gaan verkennen. Af en toe kijken ze uit het nesthol naar buiten, verbaasd over zoveel ruimte... Met een beetje pech zullen ze de moeder morgen volgen en verkassen ze bijvoorbeeld naar een oud roofvogelnest of brengen ze de dag door in een verlaten dassenburcht. Met een beetje geluk kan ik nog een week genieten van al dit moois.

Jonge boommarter kijkt nieuwsgierig uit de nestholte. 
16 juni 2013

Een filmpje van een de moertjes die ik volg. De opname is gemaakt op een voerplek vlakbij de nestboom in de hoop dat ze straks ook haar jongen, als ze groot genoeg zijn, meeneemt naar deze plek.



9 juni 2013

Hieronder is een filmpje te zien over het boommarter-werk. Het is op 29 mei uitgezonden bij Roeg! het natuurprogramma van RTV Drenthe en Staatsbosbeheer.


24 mei 2013

Vandaag een tweede ronde gedaan in het Hart van Drenthe. Uiteindelijk zijn er vier boommarter-nesten over gebleven. In twee van die vier heb ik respectievelijk 1 en 2 jongen aangetroffen. De andere twee kan ik niet bekijken met mijn hengcam omdat de nestholte te hoog zit of omdat de kans op verstoring te groot is. In het steenmarter-nest (in een Amerikaanse eik op 8 meter hoogte!) liggen 2 jongen van een week of vier oud. Hans Kleef kon dit jaar 'maar' drie nesten vinden. Een mager jaar dus. Maar dat geldt ook voor de dassen, roofvogels en bosuilen.
Maar nu breekt een mooie tijd aan. Over een paar weken nog een keer de nesten controleren, maar bovenal is het hopen op mooie taferelen van spelende jongen. De beloning na maanden zwoegen ;-)

Op de foto hiernaast nog een mooi voorbeeld van marter-krabsporen op een nestboom (beuk). De nagelafdrukken staan soms opvallend ver uit elkaar.

4 mei 2013

De eerste ronde van mijn marterwerk zit er bijna op. In totaal heb ik bijna 180 holle bomen en nestkasten gecontroleerd in circa 5000 hectare bos. De resultaten zijn bemoedigend, vijf mogelijke boommarternesten en een boombewonende steenmarter. Mogelijk, want mijn hengcam is weer eens kapot waardoor een check op jongen nog niet mogelijk was. Maar de gevonden sporen liegen zelden. Opmerkelijk is dat niet een van die nesten in een holle beuk zit. Er wordt vaak gezegd dat boommarters vooral gebruik maken van nestholtes in beuken die zijn gemaakt door zwarte spechten, maar Hans Kleef liet een paar jaar geleden al zien dat Drentse boommarters niet van beuken houden. Als ze de keus hebben, kiezen ze voor een andere boomsoort of nestkast. Waarom? Holle beuken zijn vaak nogal nat van binnen, niet echt een aangename omgeving om je jongen groot te brengen. In andere gebieden, zoals op de Veluwe, is de beuk - wellicht ook bij afwezigheid van alternatieven - nog steeds boommarterboom nummer 1.

4 april 2013

Vandaag kreeg ik het bericht dat de eerste jonge boommarters zijn geboren! Vanuit een holle boom ergens in Drenthe hoorde een van de noordelijke marteronderzoekers een onbekend aantal jongen piepen. Het boommarteronderzoek in Drenthe loopt al vanaf de midden jaren negentig. Een aantal gebieden wordt sinds die tijd jaarlijks integraal op voortplantende boommarters onderzocht. Pas als je dit jarenlang doet, kun je ook echt iets zeggen over bijvoorbeeld de ontwikkeling van de populatie. Dit werk begint met het in kaart brengen van alle holle bomen en andere nestplaatsen die geschikt zijn voor een boommartermoertje om haar jongen te werpen. Jaarlijks worden in de Drentse boswachterijen op die manier enkele honderden bomen in de gaten gehouden en dat levert meestal tussen de tien en vijftien voortplantingsgevallen in zo'n vijftienduizend hectare onderzoeksgebied op...

19 maart 2013

Steeds meer mensen hebben een zogenaamde cameraval. Daarop verschijnt natuurlijk ook wel eens een marterachtige. En vaak is dan de vraag, is het nu een boom- of steenmarter? Soms is dat lastig te zeggen, soms ook niet. Erwin van Maanen schreef er trouwens een goed artikel over in Marterpassen 19, de jaarbrief van de Werkgroep Boommarter Nederland

Camervallen werken vaak met IR-licht. Omdat een steenmarter een witte ondervacht heeft en een boommarter een grijsbruine geeft dit een verschillend beeld. Bij de steenmarter zie je vaak dat de poten nogal donker afsteken bij het lijf. Een boommarter heeft een meer egale vacht. De keelvlek van steenmarters is bij IR-licht vaak echt helwit van kleur en bij boommarters een beetje grijzig. En de vorm van de keelvlek zegt natuurlijk ook veel, bij de steenmarter loopt hij vaak gevorkt door tot op de voorpoten. Boommarters hebben meestal een veel kleinere keelvlek. Bij boommarters is in derze tijd van het jaar vaak een zogenaamd ruimasker te zien bij de neus. Op deze plek wijkt de wintervacht voor een donkere zomervacht. Hierdoor ontstaat een donker gebied rond de neus. Ook is de neusdop vaak donker, terwijl bij steenmarters een lichte vlek is te zien bij het neusgebied. Vaak wordt naar de stand of grootte van de oren verwezen. Inderdaad, boommarters hebben meestal grotere oren die meer boven op de kop staan, maar juist in wintervacht is dit vaak lastig te zien. 

Zoals te lezen is in bovenstaande, er zijn heel veel gevallen waar je dagen over kunt twijfelen. 

Bijgaande foto is met een cameraval gemaakt door Henk Hoogenkamp (@stellingwerver1). Dit is een prachtige boommarter.  


Geen opmerkingen:

Een reactie posten